Japanse zagen
De handige gids voor houtbewerkers
Dit is een complete gids over Japanse zagen.
In deze gids vind je alle informatie die je nodig hebt om direct aan de slag te kunnen met een Japanse zaag. Zowel geschikt voor ervaren als minder ervaren houtbewerkers!
In deze gids:
– Wat zijn Japanse zagen?
– Wat zijn de voordelen?
– Hoe gebruik je een Japanse zaag?
– Hoe kies je een Japanse zaag?
En nog heel veel meer!
Inhoud
Hoofdstuk 1
Wat je moet weten over Japanse zagen
- Wat zijn Japanse zagen?
- Wat zijn de voordelen van Japanse zagen?
- Welke typen Japanse zagen zijn er?
Hoofdstuk 2
Hoe gebruik je een Japanse zaag?
- Hoe zaag je met een Japanse trekzaag?
- Hoe onderhoud je een Japanse zaag?
Hoofdstuk 3
Hoe kies je een Japanse zaag?
- De vertanding van jouw Japanse zaag
- De lengte en dikte van jouw Japanse zaag
- Andere materialen zagen dan hout
- Eerste hulp voor beginners
Hoofdstuk 1
Wat je moet weten over Japanse zagen
In dit hoofdstuk beantwoorden we de vraag ‘Wat is een Japanse zaag?’
We leggen je graag uit hoe Japanse zagen verschillen van gewone handzagen en wat de voordelen zijn.
Laten we beginnen!
Wat zijn Japanse zagen?
Als je geïnteresseerd bent in houtbewerken, dan heb je vast al eens gehoord van Japanse zagen.
Japanse zagen zijn namelijk handzagen die worden gebruikt door interieurbouwers, meubelmakers, timmerlieden, modelbouwers en heel veel andere houtbewerkers.
De toepassing van een Japanse zaag is niet anders dan die van de Westerse handzaag die de meeste van ons goed kennen. Beide worden gebruikt om hout (en soms ook andere materialen) te zagen.
Het grote verschil tussen Japanse zagen en Westerse handzagen vind je voornamelijk terug in de gebruikservaring en het zaagresultaat. Deze zijn namelijk heel anders dan die van een “gewone” Westerse handzaag. Lees snel verder!
Wat zijn de voordelen van Japanse zagen?
Heb je nog nooit gebruik gemaakt van een Japanse zaag? Dan is het belangrijk om te weten dat deze anders werkt dan een Westerse zaag. Een van de meest opvallende eigenschappen van Japanse zagen is namelijk dat het trekzagen zijn.
Dit houdt in dat de Japanse zaag op de trekkende beweging zijn werk doet en niet, zoals een Westerse zaag, door het hout geduwd hoeft te worden.
De trekkende zaagbeweging van Japanse zagen heeft meerdere voordelen ten opzichte van een duwende beweging.
De voordelen van een trekkende beweging
Voordeel 1
Het zaagblad van een Japanse trekzaag hoeft geen spanning te weerstaan, hierdoor kan deze veel dunner worden gemaakt. Het resultaat is een nauwkeurigere zaagsnede dan bij Westerse zagen.
Voordeel 2
De trekkende beweging voorkomt dat de zaag vastloopt in het hout of dubbel vouwt. Dit verlengt de levensduur van de zaag.
Voordeel 3
Een trekkende beweging kost minder kracht en geeft de gebruiker daarom meer controle over de zaagsnede.
Japanse zagen zijn bovendien voorzien van een bijzondere vertanding. De zaagtanden worden aan drie zijden vlijmscherp geslepen (de zogenoemde ‘trapezium-vertanding’) en uiterst nauwkeurig gepositioneerd.
Deze typisch Japanse vertanding snijdt zo netjes door het hout dat schuren vaak niet meer nodig is.
Het verschil met een normale Westerse zaag is goed zichtbaar in de foto hieronder.
Daarnaast is het bij de meeste Japanse zagen heel eenvoudig om het zaagblad te wisselen. Zo wisselt de zaag snel van toepassing.
Het is het daardoor meestal ook niet nodig om de zaagtanden te slijpen. Een vervangend zaagblad is eenvoudiger en voordelig. Handig, als je toch een spijker over het hoofd hebt gezien 😉
Welke typen Japanse zagen zijn er?
Net zoals bij Westerse zagen zijn er verschillende soorten Japanse zagen te onderscheiden. De meest voorkomende soorten zijn de Kataba, Ryoba en Dozuki zagen. We leggen je graag de belangrijkste verschillen uit.
Kataba
De Kataba is de sterke alleskunners onder de Japanse zagen. Deze zagen worden in Japan gebruikt voor timmerwerk en zijn de meest toegankelijke Japanse zagen.
De Kataba modellen hebben doorgaans een zaagblad dat geschikt is voor afkorten en verstek zagen. Anders dan bij Ryoba zagen is het zaagblad slechts aan één zijde getand.
In sommige gevallen is het blad voorzien van een speciale hybride vertanding (M-vertanding). Dit maakt het mogelijk om met hetzelfde zaagblad ook effectief in de lengterichting van het hout te zagen (schulpen).
Ryoba
Dit type Japanse zagen herken je aan het zaagblad, dat aan beide zijden is geslepen. Doorgaans is een zijde bedoeld voor afkorten en de andere speciaal voor schulpen.
Ryoba zagen vinden hun toepassing als fijne timmermanszaag en als werkplaatszaag. Bijvoorbeeld bij meubelmakers en interieurbouwers.
In Japan is de Ryoba de meest gebruikte handzaag onder houtbewerkers vanwege zijn vele toepassingsmogelijkheden.
Dozuki
De Dozuki zagen hebben uiterst dunne zaagbladen met een zeer fijne vertanding. Deze handzagen worden doorgaans ingezet bij het fijnste zaagwerk (zowel afkorten als verstek zagen).
Met Dozuki zagen kunnen zeer strakke zaagsneden worden gemaakt voor nauwkeurig passend verbindingen zoals bijv. lijsten en zwaluwstaarten.
Dozuki zagen zijn ook verkrijgbaar met rugversteviging om extra steun te geven aan het dunne zaagblad van soms slechts 0,30mm.
Tip!
Naast de traditioneel vormgegeven zagen zijn er ook Japanse trekzagen met een Westerse vormgeving.
Dit zijn praktisch dezelfde zagen, maar voorzien van een ergonomische handgreep.
Het zaagblad kan bovendien eenvoudig worden gewisseld middels een handige drukknop.
Hoofdstuk 2
Hoe gebruik je een Japanse zaag?
Zagen met een Japanse zaag werkt net even anders dan met een Westerse zaag.
In dit hoofdstuk leggen we uit hoe het werkt en delen we onze tips. Zo zaag jij binnenkort als een Japanse meester!
Hoe zaag je met een Japanse trekzaag?
De eerste keer dat je een Japanse zaag gebruikt valt het direct op dat het zaagblad dunner en flexibeler is dan dat van Westerse handzagen.
In het begin is het misschien even wennen, maar het is echt niet moeilijk om te zagen met een Japanse zaag. Het enige dat je moet onthouden is dat je de zaag nooit door het hout mag duwen. Japanse zagen zijn loeisterk, maar dit is de enige manier waarop ze zouden kunnen beschadigen.
Hieronder vind je de correcte zaagbeweging stap voor stap uitgelegd:
Stap 1
De zaagsnede van een Japanse trekzaag begint aan de achterkant, dicht bij het handvat. Houd de zaag op de plek waar je wilt zagen en gebruik (voorzichtig!!) je duim om het blad een stukje naar voren te geleiden totdat deze in het hout is gezakt.
Stap 2
Trek de zaag rustig naar je toe. Laat de zaag zijn werk doen en zet vooral niet te veel druk op het hout. Dit kan moeilijk zijn als je een westerse handzaag gewend bent, waarbij het juist nodig is om druk uit te oefenen. Weersta de verleiding!
Maak de zaagbeweging soepel en vlot af, nog altijd zonder druk uit te oefenen en met de aandacht op de trekkende beweging.
Stap 3
Beweeg de zaag terug naar de startpositie. Let erop om bij de voorwaartse beweging de zaag niet door het hout te duwen. Het zaagblad mag tijdens de duwende beweging geen weerstand ondervinden.
Maak bij de eerste bewegingen niet de vergissing te snel te willen zagen of harder te drukken, maak eerst rustig een rechte zaagsnede. Je zorgt zo niet alleen voor een perfect resultaat maar de zaag gaat ook nog eens veel langer mee.
Bij de traditionele Japanse trekzagen kun je eventueel ook nog de grip vasthouden met twee handen. Deze zagen zijn voorzien van een lang handvat die deze vrijheid biedt. Zorg er dan voor dat je de zaag niet te dicht bij het zaagblad vasthoudt.
Tip!
Neem even de tijd om rustig de hoek te vinden waaronder je het prettigst zaagt. Onze voorkeur gaat uit naar een vrijwel horizontale beweging omdat we zo het meeste contact hebben met het hout, naarmate de zaagsnede vordert kan de zaag onder een lichte hoek worden gehouden.
Hoe onderhoud je een Japanse zaag?
De Japanse zaag dankt zijn bijzondere eigenschappen grotendeels aan de hoge kwaliteit staal en de Japanse vertanding. Bij zorgvuldig gebruik zal deze jarenlang goede dienst blijven doen.
We delen graag een aantal onderhoudstips, waarmee je gegarandeerd bent van een lange levensduur en veilig gebruik.
Voorkom ongelukken: Japanse zagen zijn vlijmscherp geslepen. Zorg er er daarom voor dat de zaag nooit onbeheerd wordt achtergelaten. Na gebruik is het verstandig om de zaag op te bergen op een schone en droge plek.
Bescherm de zaagtanden: De meeste van onze zagen worden geleverd met een tandbeschermer. Deze zorgt ervoor dat de tanden in topconditie blijven, zelfs als de zaag in een gereedschapskist ligt. Bovendien voorkomt het gebruik van de tandbeschermer vervelende ongelukken.
Houd het zaagblad schoon: Pak het zaagblad niet vast met je vingers, maar gebruik altijd een doek of handschoen. Zo voorkom je dat het zaagblad vies wordt.
Je kunt de zaag zo nu en dan schoonmaken. Gebruik hiervoor een schone doek en een beetje olie. Een multispray werkt goed.
Oefen het gebruik van de Japanse zaag: Als minder ervaren gebruiker is het verstandig om even te wennen aan de zaagbeweging van de Japanse trekzaag. Zo voorkom je onnodige beschadigingen. Meer uitleg vind je hier!
Veelgestelde vraag: Moet je een Japanse zaag slijpen?
Het slijpen van de zaagtanden adviseren wij (indien nodig na intensief gebruik) alleen bij onze traditionele Ryoba’s en traditionele Dozuki’s. De zaagbladen daarvan zijn niet wisselbaar. De tanden zijn daarom niet extra gehard (in tegenstelling tot onze andere zagen). Dit maakt het mogelijk om ze te slijpen.
Hoofdstuk 3
Hoe kies je een Japanse zaag?
Één zaag voor alle klussen bestaat niet. Het geheim van de Japanse houtbewerker is dat zij voor elk project de beste zaag kiezen.
Alleen zo krijgen zij het strakst mogelijke resultaat.
Ben je geïnteresseerd in een Japanse trekzaag, maar weet je niet welke je nodig hebt? Dan is dit hoofdstuk voor jou!
De vertanding van jouw Japanse zaag
De vertanding van een Japanse zaag is het meest bepalende kenmerk voor het zaagresultaat. Zorg er daarom voor dat het zaagblad dat je kiest goed past bij jouw toepassing. We leggen je uit wat je moet weten.
De meest geschikte vertanding voor jouw toepassing vind je door te kijken het aantal tanden op het zaagblad, uitgedrukt in het aantal tanden per inch of TPI (soms ook PTI). Dit getal geeft aan hoe grof of hoe fijn een zaag getand is.
Een zaag met een laag TPI is grover getand dan een zaag met een hoog TPI. Zie ook onderstaande afbeelding.
Maar wanneer kies je nou voor welk type vertanding? Je vindt ons advies hieronder!
Advies (zeer) grove vertanding
Gebruik een grove vertanding van maximaal 13 TPI als je op zoek bent naar een Japanse zaag zich snel door het hout werkt. Hoe grover de vertanding, hoe agressiever de zaag.
De zeer grove vertanding is ook geschikt voor tuinhout. Kies bij snoeiwerk wel een snoeizaag. Deze zijn voorzien van een coating die beschermt tegen roest en hars.
Een grove vertanding is niet geschikt voor harde houtsoorten. De zaagtanden blijven mogelijk haken achter de houtvezel.
Geschikt voor: Zachte houtsoorten, grof timmerwerk, nat hout, tuinhout
Niet geschikt voor: Harde houtsoorten, delicate zaagsneden, detailwerk
Advies gebalanceerde vertanding
Japanse zagen met een vertanding van 14 TPI, 15 TPI of 16 TPI zijn de meest gebalanceerde zagen. De vertanding van deze zagen is grof genoeg om efficiënt hout weg te nemen, maar toch fijn genoeg om een erg strakke zaagsnede te produceren.
Deze toegankelijke zagen adviseren wij voor algemeen kluswerk en het strakkere timmerwerk.
Geschikt voor: Zachte houtsoorten, algemeen timmerwerk
Niet geschikt voor: Harde houtsoorten, zeer delicate zaagsneden, tuinhout
Advies fijne vertanding
De strakste zaagsneden krijg je met een fijne vertanding, vanaf 17 TPI. Deze zagen zijn uiterst geschikt voor het maken van de strakste verbindingen en de mooiste afwerking.
Onthoud: Hoe delicater de toepassing, hoe fijner de vertanding die je nodig hebt.
Daarnaast zijn fijne zagen het meest geschikt voor het zagen van de compacte houtvezels in harde houtsoorten.
Let op! Een fijne zaag werkt zich minder snel door zacht hout dan een grove zaag, maar levert wel een veel strakker resultaat.
Geschikt voor: Harde houtsoorten, zeer delicate zaagsneden, de strakst mogelijke afwerking, detailwerk
Niet geschikt voor: Snel hout afnemen, grof timmerwerk, tuinhout
Met bovenstaand advies weet je alvast welk type vertanding (grof/gebalanceerd/fijn) je nodig hebt voor jouw toepassing. De exacte TPI bepaal je zelf.
Als je het belangrijk vindt om een strakkere zaagsnede te produceren, dan kies je een iets fijnere vertanding. Als je liever sneller zaagt, dan kies je een iets grovere vertanding.
Tip!
Ben je van plan het hout in de lengterichting te zagen (schulpen)? Dan kun je het beste kiezen voor een speciale schulpvertanding. Deze vind je op de meeste ryoba zagen.
Daarnaast zijn er Kataba zagen met hybride-vertandingen, die zijn geschikt voor zowel afkortwerk als schulpwerk.
De lengte en dikte van jouw Japanse zaag
Bij sommige projecten is het goed om ook even stil te staan bij de dimensies van het zaagblad, ofwel; lengte en dikte. Stel je jezelf voor de zekerheid de volgende vragen;
Hoe lang moet het zaagblad zijn?
Als je balken zaagt, moet het zaagblad lang genoeg zijn om de hele balk door te kunnen zagen. Het is daarnaast prettig om wat extra lengte te hebben voor een efficiënte zaagbeweging.
Hoe dik mag de zaagsnede worden?
Soms kan het belangrijk zijn om heel nauwkeurig te zagen op een specifieke dikte. Bijvoorbeeld bij het fretten van een gitaarhals of nauwkeurig paswerk bij het maken van lijsten.
Gezamenlijk zijn vertanding, lengte, en dikte van je zaagblad de meest bepalende factoren voor jouw zaagresultaat.
Als er op dit punt nog steeds meerdere zagen in aanmerking komen dan hangt de geschiktheid daarvan af van persoonlijke voorkeur.
Zaag je het liefst met een Kataba of een Ryoba? Kies je een traditionele zaag of een Shark Saw? Aan jou de keuze!
Andere materialen zagen dan hout
Interieurbouwers, meubelmakers, timmerlieden en soortgelijke houtbewerkers gebruiken hun zagen doorgaans voor droog hout.
Daarnaast worden Japanse zagen ook gebruikt voor andere materialen. Denk bijvoorbeeld aan ijzer, gips en kunststof.
Voor deze materialen gelden andere regels dan voor hout. Op Japansezagenshop.nl adviseren we een aantal speciale zagen voor specifieke toepassingen, we hebben ze hieronder voor je verzameld.
Metaal
Het zagen van metaal en niet ijzerhoudende metalen (non ferro) kan niet met een normale Japanse zaag. Gebruik een zaag met een aangepaste vertanding voor dit doeleinde.
Snoeihout
Japanse snoeizagen zagen zeer agressief, maar de schone zaagsnede verkleint de kans op schade door bacteriën en schimmels wordt aanzienlijk.
Kunststof
Zaag moeiteloos kunststoffen als pvc en plexiglas, met een een fijn getande Japanse zaag. Deze zagen zijn ook goed toepasbaar op hout, parket, laminaat en plaatmaterialen.
Gips
Gebruik deze korte kataba voor het zagen in gipsplaten, gipswanden en wanden van gipsblokken, plaatmateriaal van hout, houtvezel of MDF.
Met het stevige puntige zaagblad kan eenvoudig een gat worden gestoken in de wand.
Bamboe
Siergrassen, rietsoorten en bamboe zijn sterk vezelige gewassen. Het is de kunst deze goed te zagen zonder de vezels te beschadigen.
Een grove snoeizaag zal de stengels rafelen of breken, maar deze fijne snoeizaag zal zijn werk strak doen.
Eerste hulp voor beginners
Voor diegenen die minder ervaren zijn in het hout bewerken is het wellicht moeilijk om een keuze te maken voor hun eerste Japanse zagen.
Natuurlijk helpen wij je graag op weg, daarom hebben we op een rijtje gezet welke vier zagen volgens ons onmisbaar zijn voor houtbewerkers die nog niet zo bekend zijn met Japanse zagen.
Sterk en veelzijdig
Deze Shark Saw 112312 behoort tot onze favorieten.
De snelheid en efficïentie van deze timmermanszaag komt goed van pas bij algemene klussen.
Maximale flexibiliteit
De Shark Saw Pro tweezijdige zaag 112440 is een uitstekende en toegankelijke zaag voor strak afkortwerk én schulpen.
Delicaat zaagwerk
Gebruik de Shark Saw Pro fijnzaag met rugversteviging 112410 als een perfect passende verbinding en een uiterst zuivere zaagsnede van belang is.
De rugversteviging zorgt voor extra controle tijdens het zagen.
Houtbewerken op schaal
De Shark Saw Detailzaag 112214 is een handzame kleine zaag. Het flexibele zaagblad van 22 TPI werkt soepel en uiterst precies. Dit maakt nauwkeurig passende verbindingen mogelijk.
Geschikt voor modelbouw en instrumentenbouw.
Elk van deze heeft een geheel eigen toepassing, maar stuk voor stuk leveren zij een bijzonder schone en strakke zaagsnede. Daarnaast beschikken ze over een eenvoudig verwisselbaar zaagblad.
Voor de beginnende houtbewerker betekent dit een zekere flexibiliteit en veiligheid, omdat het zaagblad voordelig te vervangen is bij eventuele beschadiging tijdens het oefenen.
Hoofdstuk 4
Hoe herken je kwaliteit?
Ben je op zoek naar een Japanse zaag? Een zoekopdracht in Google laat zien dat er verschillende aanbieders zijn.
Naast de kwalitatief hoogwaardige opties bevinden zich ook minder hoogwaardige alternatieven.
In dit hoofdstuk leggen we je uit hoe je zeker bent van een goede keuze.
Vind een goede Japanse zaag: de checklist
Echte Japanse zagen worden gemaakt met veel aandacht voor kwaliteit. Vooral de bewerking van het staal en de zaagtanden zijn cruciaal voor de kenmerkende zaageigenschappen.
Toch zijn er ook Japanse zagen te vinden waarbij minder aandacht wordt besteed aan kwaliteit, maar meer aan het prijsniveau.
Deze zagen worden aangeboden voor lage prijzen. Bijvoorbeeld bij voordelige supermarkten. Dit klinkt aantrekkelijk, maar zaagresultaat en levensduur van deze zagen laten helaas te wensen over.
Gelukkig zijn er een aantal manieren om lage kwaliteit te ontmaskeren. Je vindt ze in onze handige checklist!
Checklist
▢ Check 1: Afwerking van het zaagblad
De afwerking van het zaagblad moet glad zijn en effen zijn. Controleer of het blad niet ruw voelt en geen zichtbare onregelmatigheden heeft.
▢ Check 2: Methode van harding
In sommige gevallen zijn de zaagtanden van Japanse zagen extra gehard. De methode van harding is een goede indicatie van de aandacht tijdens het productieproces.
Als de zaagtanden zijn gehard, dan mogen alleen de puntjes ervan donkergekleurd zijn. Overmatige verkleuring is geen goed teken.
Fout
Goed
▢ Check 3: Kwaliteit vertanding
Draai het zaagblad ondersteboven, zodat je in de zaagtanden kijkt. Kun je goed zien dat de tanden om en om naar buiten staan gebogen (=zetting van tanden)?
Bij Japanse zaag van goede kwaliteit is de zetting moeilijk waarneembaar en zeer gelijkmatig. Bovendien mag er geen vervorming zichtbaar zijn aan de bovenzijde van de vertanding.
▢ Check 4: Handvat
Bekijk tot slot nog eens goed het handvat. Zit het zaagblad netjes in het handvat? Oogt het handvat netjes afgewerkt? Zie je veel overmatige lijmresten? Dit soort kenmerken kunnen duiden op lagere kwaliteit.
Vergeet niet dat ook de plek waar je een zaag koopt een indicatie kan zijn van de kwaliteit. Een discount-supermarkt is geen waarschijnlijke plek voor hoge kwaliteit gereedschap.
Koop je jouw zaag bij een specialist, zoals Japansezagenshop.nl, dan kun je ervan uitgaan dat je de beste kwaliteit koopt.
Veelgestelde vraag: Is een Japanse zaag duur?
De prijzen voor Japanse zagen op Japansezagenshop.nl liggen rond de 30 euro. Een volledige timmermanszaag is al beschikbaar vanaf zo’n 23 euro. Al deze zagen behoren tot de best verkrijgbare.
Daarnaast zijn er zagen die kunnen oplopen tot ver over de 100 euro. Het verschil in prijs bij de duurste zagen zit in de aanvullende bewerking van het staal. Het staal wordt nóg sterker, dunner en gladder gemaakt. Wij adviseren deze zagen eigenlijk alleen aan houtbewerkers die de allerhoogste eisen stellen aan hun materialen.